Vertaler overdag, rockmuzikant 's nachts

Door Elisabeth Brentano voor Smartling

In het kader van de Move the World with Words-campagne van Smartling reizen we de hele wereld over om een fotoserie te maken over tien van onze freelance vertalers. We willen je een kijkje geven in hun dagelijks leven en hun gedachten delen over taal en communicatie in het digitale tijdperk. We hebben de handen ineengeslagen met fotograaf/schrijver Elisabeth Brentano om deze briljante vertalers in hun element vast te leggen, en ons derde profiel gaat over Flavio, die zijn tijd verdeelt tussen Sao Paulo, Brazilië en New York City.

Het gebeurt niet vaak dat je iemand als Flavio ontmoet, maar van zijn prachtige bos haar tot de manier waarop hij naadloos heen en weer laveert tussen het Engels en het Portugees, hij heeft een behoorlijk blijvende indruk op me achtergelaten.

Een op de dertig woorden die hij spreekt, heeft hints van een onherkenbaar buitenlands accent, maar ja, misschien zit het gewoon in mijn hoofd. Voor het grootste deel klinkt hij als een andere dertiger uit New England die is opgegroeid met de Beastie Boys. En dat deed hij.

Maar hij sprak ook van jongs af aan Portugees met zijn ouders en keerde op 16-jarige leeftijd terug naar Brazilië. Hij verdeelt nu zijn tijd tussen NYC en São Paulo, en hij gebruikt de term 'binatief' om zijn verbinding met beide thuislanden te beschrijven.

"Ik kan bijna alle culturele verwijzingen en spreektaal tussen de VS en Brazilië oppikken", legt Flavio uit. "Dat maakt het verschil als ik aan het vertalen ben. Hoewel er zeker fouten worden gemaakt, zal dat bijna nooit zijn omdat ik een culturele referentie of een grap heb gemist."

Toen we onze eerste paar e-mails over Move the World with Words uitwisselden, wist ik alleen dat Flavio een muzikant was die een paar talen sprak.

Ik was enthousiast over die verhaalinvalshoek, omdat er veel gegevens zijn die aantonen dat mensen met een gave voor muziek ook de neiging hebben om uit te blinken met taal. Ik had geen idee hoe hij eruit zag - of hoe zijn gevoel voor humor was - totdat we via WhatsApp contact maakten om ons schema te regelen.

Binnen enkele minuten gebruikte hij Amerikaans jargon en stuurde hij domme memes, en ik voelde meteen een connectie met hem. "Je zou eens moeten luisteren naar de gesprekken die mijn broers en ik met elkaar voeren", zegt hij lachend. "Het is een totale mix van Engelse, Portugese en stand-upcomedy en filmcitaten uit de jaren 80 en 90."

Hij lijkt misschien super serieus op sommige van deze foto's, maar ik heb net zoveel frames van hem als een totale mafkees. Hij vroeg me om een foto van hem te maken terwijl hij gehurkt naast zijn oudere model Mazda zat, omdat het 'zo hiphop' was. (Later liet hij me de meme zien die de foto hierboven inspireerde, waarop een jonge Bill Clinton poseert op het spoor.)

Hoewel ik echte en intieme portretten van Flavio kon maken omdat we van elkaars gezelschap genoten, had het ook veel te maken met het feit dat hij een artiest is. Zijn band, Finger Fingerrr, is niet bepaald mainstream (hij wordt bijvoorbeeld niet regelmatig herkend door fans op straat), maar ze hebben gespeeld op SXSW en Primavera Sound, beide grote prestaties voor elke muzikant.

"Ik heb mijn vertaalwerk gebruikt om zoveel hiervan te financieren, en om apparatuur van hoge kwaliteit te kopen, en tegelijkertijd innovatieve, eerlijke en duurzame bedrijven te helpen hun werk te vertalen", legt Flavio uit over het combineren van zijn twee banen. "Ik kan overal werken en ik weet precies hoeveel ik in een maand kan en zal werken. Met een beetje discipline kan ik mijn leven en activiteiten redelijk goed plannen. Mijn reizen werkten rond mijn bandtournees, en dat is meestal hoe ik nieuwe plaatsen zie, iets waar ik absoluut van hou."

Toen ik de nieuwste single van Finger Fingerrr hoorde, denk ik dat Flavio kon zien dat het niet mijn jam was. Hij liet me nog een paar andere nummers horen en een paar uur later ging ik naar zijn repetitie. "Mensen worden gek van onze liveshows," vertelde hij me met een grijns terwijl hij zijn bas aansloot. En ondanks dat ik bij de eerste luisterbeurt niet van zijn muziek hield, werd ik weggeblazen door wat ik in hun oefenruimte hoorde. Daarna gingen we terug naar zijn appartement en speelde hij een paar prachtige deuntjes op zijn akoestische gitaar, die hij weliswaar niet zo vaak aanraakt als zijn elektrische of basgitaren.

Gevraagd naar de overeenkomsten tussen muziek en taal, licht Flavio op.

"Op het gebied van daadwerkelijk muziek maken, zie ik daar de meest voor de hand liggende parallel", zegt hij. "Als ik aan het vertalen ben, werk ik een paar minuten aan een alinea, maar soms klopt er iets niet. Na een paar pogingen en aanpassingen krijg ik het goed, en als het perfect voor me terugleest, is het een goed gevoel. Hetzelfde geldt voor muziek, meestal in de productiefase van een nummer in de studio. Ik ben iets aan het zingen of spelen en soms weet ik dat het er niet allemaal is, maar als ik het eenmaal onder de knie heb, voel ik een diep gevoel van voldoening."

Wat betreft het vermogen om contact te maken met een wereldwijd publiek, past Flavio dezelfde benadering toe op het schrijven van liedjes als op het vertalen. "Afgezien van dat technische aspect is het vrij duidelijk dat muziek een eigen taal is die iedereen kan begrijpen," zegt hij. "Maar als je songteksten goed kunt vertalen, creëer je een deken van gevoelens en sensaties op ware grootte die de wereld bedekt."

Flavio's werkruimte is zo ingericht dat hij zowel aan muziek- als aan vertaalprojecten kan werken, in plaats van voor elk een aparte ruimte te hebben. "Als vertalers hebben we meestal deadlines en een planning, dus het is gemakkelijk om vast te komen te zitten in een cyclus waarin je werk aan het aanzwengelen bent en naar het volgende project gaat", zegt Flavio.

Hij besteedt vaak uren aan een vertaling en geeft zijn hersenen een "pauze" met een kleiner en minder intens project voor zijn band, zoals het herwerken van een riff of het spelen met een nieuwe melodie die als intro zou kunnen dienen. Dit helpt hem om op de resetknop te drukken en met een frisse blik - en oren - terug te keren naar zijn vertaalwerk. "Je moet echt alles stoppen, je hoofd even leegmaken en de zinnen voor jezelf teruglezen in een 'lokale' mindset, en beslissen of alles gemakkelijk te begrijpen is."

Als het gaat om geautomatiseerde vertaling, denkt Flavio niet dat het mensen zal vervangen, althans niet voor een aantal jaren.

"Ik geloof echt niet dat het zal gebeuren, omdat het gemaakt is voor mensen", legt hij uit. "Vertalingen worden alleen gemaakt omdat er echte mensen zijn die woorden met eigen ogen lezen, op papier of op een scherm. Ik geloof dus dat er altijd behoefte zal zijn aan een menselijke benadering en een taalkundig en cultureel begrip van beide kanten van de vertaling. Het lezen van een puur machinaal vertaald stuk gemaakt door AI zal gewoon niet goed klinken, en mensen zullen de eenzijdige saaiheid ervan oppikken. En het is precies hetzelfde met muziek. Hoewel technologie ons in staat stelt om de grenzen te verleggen met geluid en kunst, zal het nooit het schrijven van liedjes en het vertellen van verhalen vervangen."

De volgende dag spraken we af met Flavio's oude vriendin Silvia, die regelmatig zijn werk bewerkt. Het duo communiceert voortdurend en als ze elkaars sterke en zwakke punten kennen, kunnen ze projecten efficiënter afmaken. En hun samenwerking begon enkele jaren voordat een van hen voor Smartling ging werken.

"Ik vertaalde artikelen van internationale professoren over onderwerpen als duurzaam ondernemen, en Silvia beoordeelde mijn werk," zegt hij. "Mijn Portugese grammaticale vaardigheden waren op dat moment lang niet zo scherp, en Silvia zou de dag redden met haar verbazingwekkende vaardigheid. Ze houdt van taal en is een vurig detaillezer, dus ze is het type dat u midden in een zin zal stoppen als u een slordige vervoegingsfout maakt."

Toch houdt Silvia vol dat Flavio's werk goed georganiseerd en gemakkelijk te beoordelen is, en hoewel ze misschien met haar ogen rolt bij zijn grapjes, is dat ook iets wat hun samenwerking levendig en inspirerend houdt.

"Goede vertalingen vergen jaren werk, oefening en ervaring", zegt Flavio over het beheersen van zijn vak. "Als ze goed worden uitgevoerd, moeten vertalingen niet detecteerbaar zijn; Een perfect geheimpje, zo je wilt. Als je achter de schermen werkt om een zin te maken die mensen in verschillende delen van de wereld precies hetzelfde lezen, is dat de onderliggende magie van taal."